Dr. Andreas Schachner, Münih Üniversitesi, Almanya

Giricano’da üçüncü sezon kurtarma kazıları Ilısu Barajı Kurtarma Projesi kapsamında 1 Ağustos – 10 Ekim 2002 tarihleri arasında Diyarbakır Müzesi ortaklığı ve Alman Araştırma Fonu’nun cömert maddi desteği ile gerçekleşmiştir.

2002 kazı sezonunun amacı özellikle höyüğün güneyindeki stratigrafik silsileye ilişkin araştırmaları sürdürmektir. Ayrıca, ilk kazı sezonunda höyüğün batı kısmındaki deneme açmaları birleştirilmiş ve höyüğün doğu yamacında yeni bir basamak açmaya başlanmıştır. Önceki kazılara dayanarak yerleşim tarihçesi aşağıda belirtilen dönemlerle belirtilebilir: Demir Çağı, Geç Tunç, Orta Tunç ve Erken Tunç I / Geç Kalkolitik dönemler. Önceki evreler yalnızca yüzey buluntularıyla anlaşılmıştır.

 Orta Bronz Çağı Çanak                                           Orta Bronz Çağı Çanak-Çömlekler

1. Demir Çağı:

Yerleşmenin doğu kısmında yeni bir açmada Demir Çağı’na ait bazı tabakalar bulunmuştur. Höyüğün tepesinde saptanan tipik Doğu Anadolu Erken Demir Çağı “mükemmel” seramik bulunan daha önceki tabakalar dışında Erken Demir Çağı’nı takip eden döneme ait bir stratigrafi bulunmuştur. Daha geç dönem tabakalara ait seramikler en azından yerel repertuvar üzerinde az da olsa Yeni-Assur etkileri göstermektedir. Bu buluntulara dayanarak Giricano’nun Assur kent merkezi Ziyarettepe’ye göre malzeme kültüründeki önemli farklılıklarla tüm Demir Çağı boyunca yerleşim alanı olarak kullanıldığı sanılmaktadır.

2. Geç Tunç Çağı:

Höyüğün tepesindeki kazılar Orta Assur dönemini ortaya çıkarmaya devam etmektedir. Önceki kazı sezonlarında olduğu gibi seramik malzemesi Suriye ve Kuzey Irak’ta bilinen özellikleri göstermektedir. Geç dönem mezarlığının yoğun tahribatı sonucu tam plan çıkarılamamıştır. Seramik ve silindir mühürlere dayanarak Orta Assur Dönemi kalıntıları altında bulunan bir mimari tabaka Mittani Dönemi’ne tarihlenebilir.

 Kalkolitik Boyalı Kap                                                   Giricano’nun Havadan Görünüşü

3. Orta Tunç Çağı:

Büyük A ve C binalarının ve bu döneme ait yerleşim yapısının bulunması ilginçtir. Höyüğün her iki tarafında da Orta Tunç büyük A ve C binalarının parçaları bulunmuştur. Kuzeybatı yamaçta her iki yapının da dış duvarları bulunmuştur. Güney açmasında ise daha yeni olan C binasının güney kısmı ortaya çıkarılmıştır. Bugüne kadar elde edilen buluntular her iki yapının da düzgün planlandığını göstermektedir. Daha eski olan A binası ondan daha eski olan bir yerleşmenin tepesindeki boşluğun altında bulunmuştur.

Yerleşmenin batı kısmında birinci kazı sezonunda kazılan deneme açmaları genişletildi ve birbirine bağlandı. Açmalar üzerine yapıldığı doğal höyüğün topografisini izleyen sağlam bir taş duvar yapısını ortaya çıkarmıştır. Duvar kısmen yıprandığı, A veya C binaları ile direkt bağlantısı olmadığı halde bulunan seramik yerleşme üzerindeki Orta Tunç Çağı yerleşimi ile benzerlik göstermektedir. Daha geç dönem örneklerine rastlanmamıştır. Duvarın parçaları güney kısmında da kazıldığından, bu dönem merkezinde iyi planlanmış binalar bulunan tahkimatlı bir yerleşim alanı yeniden yapılmış olabilir.

4. Erken Tunç I / Geç Kalkolitik Dönem:

Yerleşmenin güney kısmında basamak açmanın aşağı kısmında biraz mimari kalıntı bulunmuştur. İ.Ö. 4. Bin’den 3. Bin’e geçişe tarihlenebilen büyük bir halk binası kalıntıları bulunmuştur. Ortaya çıkarılan binanın bir dizi yenilemeler ile en yeni bina olduğu görülmektedir.

Silsilenin eski kısmında geniş teraslama çalışmasına göre planlanmış konut mimarisine detaylı bir bakış sağlayan çeşitli yapı katları ortaya çıkarılmıştır. Açmanın bu kısmında bulunan seramik Giricano’da Gawsa / Erken Uruk Dönemi’nden Erken İ.Ö. 3. Bin’e kadar süregelen bir yerleşme olduğunu göstermektedir. Bu döneme ait gerek seramik gerekse küçük buluntular Kuzey Irak’taki kültürel tabakalaşmaya yakın benzerlikler göstermektedir. Buna benzer tam tabakalaşma bugüne kadar sadece Kuzey Mezopotamya’da birkaç yerleşimde bulunmuştur (bkz. Ninive, Tell Brak).