Dr. Derya Yalcıklı, Hacettepe Üniversitesi

Mezraa Höyük, Şanlıurfa ili, Birecik ilçesinin güneyinde, Mezraa beldesi sınırları içinde, beldenin 1.5 km. güneyinde Fırat’ın doğu kenarında yer almaktadır. Mezraa Höyük’te, Karkamış Baraj gölünün etki alanı içinde kalacak bölgede bulunması nedeniyle, 2000 yılında kurtarma kazısı başlatılmış olup, 2001 ve 2002 yıllarında kazı çalışmaları sürdürülmüştür.

2002 yılında doğu yamacındaki çalışmalarda önceki sezonlarda açığa çıkarılan mimari tabakaların takip edilmesi ve bu tabakaların daha detaylı incelenebilmesi amaçlanmıştır. Bu açmalarda saptanan kuzeydoğu-güneybatı yönünde inşa edilmiş bir konutun taş temelli kerpiç duvar kalıntıları ortaya çıkarılmıştır. Bu tabakada İ.S. 11-13. yüzyıllara tarihlenen sırlı ve sırsız seramik kaplar, çeşitli renklerde cam bilezik parçaları ele geçmiştir. Bu bölgedeki çalışmalarda Ortaçağ tabakaları tarafından tahrip edilmiş Erken Tunç Çağının ikinci yarısına ait mimari tabakalar saptanmıştır. 2001 yılında saptanan bir yapının doğu yönündeki gelişimi ile bu mimari tabakanın altında yer alan bir depo yapısı açığa çıkmıştır.

Güneydoğu yamacı açmalarında yürütülen kazı çalışmalarında, İ.Ö. 4. Bin’in sonu (Geç Kalkolitik Çağ) ve İ.Ö. 3. Bin’in ilk yarısına (Erken Tunç Çağı I-II) ait mimari tabakalar saptanmıştır. Açığa çıkartılan tabakalar, bölgede az tanınan İ.Ö. 4. Bin’in sonundan İ.Ö. 3. Bin’e geçiş evresi ile Erken Tunç Çağı stratigrafisini vermesi açısından önem taşımaktadır. Bu tabakalarda, önceki kazı sezonlarında saptanan güneydoğu-kuzeybatı doğrultusunda uzanan konutların devamı ve yeni mimari tabakalara ait taş temeller açığa çıkarılmıştır. Konutlarda dönemin karakteristik seramik kapları ele geçmiştir.

Höyüğün kuzeybatı kesiminde, tepenin konik kısmının bir bölümünü kapsayan üçüncü kazı alanındaki çalışmalar sonucunda Ortaçağ, Demir Çağı ve Erken Tunç Çağına tarihlenen tabakalar açığa çıkarılmıştır.

Kazının üçüncü yılı olmasına karşın, höyükte önceki sezonlarda saptadığımız İ.Ö. IV. Bin’in sonlarından İ.Ö. II. Bin’in ortalarına kadar süren yerleşimin yeni mimari tabakalarla detaylandırılması ve açığa çıkan büyük yapılarla da merkezin önemine işaret eden veriler elde edilmiştir. Höyüğün geç dönemde mezarlık alanı olarak kullanıldığı saptanmıştır. İleriki yıllarda sürdürülmesi planlanan kurtarma kazıları sayesinde, İ.Ö. I. Bin’in ortasından İ.S. II. Bin’in başına kadar henüz saptanamamış çağlara ait tabakaların da açığa çıkması beklenmektedir.